Ahmet Tirej Kaya

IMPNews - Özgür Dönüşüm, bir Facebook grubu. Ama herhangi bir Facebook grubu değil. En öz ifadeyle bir ‘dayanışma ağı’. ‘Paranın esaretini sonlandırmayı’ amaç edinmiş, talebin ve teklifin, yani hem ihtiyaç fazlasının teklif edildiği hem de ihtiyaç duyulanın talep edildiği bir dayanışma ağı.

Özgür Dönüşüm’ün aynı zamanda bir internet sitesi var. (ozgurdonusum.org) Sitede Özgür Dönüşüm, “Elinde kullanmadığı eşyaları olanlar ile o eşyalara talebi olanları, takas, ücret veya herhangi bir karşılık aramadan bir araya getirmeyi görev edinmiş uluslararası bir proje” olarak tanımlanıyor.

Grup, sadece maddi yetersizliği olanlarla eşya paylaşımı sağlamayı değil, maddi anlamda yeterliliği olup da eşyayı satın almak isteyenlerin de tüketimini en aza indirmeyi amaçlıyor. Yani, bi nevi tüketim çılgınlığına karşı bir savaş, paran olduğu halde ihtiyaç duyulan eşyayı para vermeden alabilme imkânı. Ya da tersten, kullanılmayan, fazla olan herhangi bir eşyayı karşı tarafın parasının olup olmamasına bakmaksızın paylaşabilme imkânı.

Projenin esas amacı ise, “Kıyıda köşede duran, kullanılmayan birçok türdeki eşyalarımızı hiç tanımadığımız insanlara sayfa üzerinden hediye ederek, gereksiz tüketimi-üretimi azaltmak, çevre kirliliğini en aza indirmek ve ihtiyaç dışı eşyalarımızdan kurtularak toplumsal katkıda bulunmak” olarak ifade ediliyor.

Toplumsal yaşamın, koskoca ‘benler’ yarattığı, paranın temel amaç ve her şeye kadir bir madde olduğu bir dönemde bencilliğe, tüketim çılgınlığına karşı binlerce insanı buluşturan bir sosyal medya grubu.

Özgür Dönüşüm Facebook sayfasının 140 bini aşkın üyesi var. Üyeleri, Ankara’nın her yerinden ve her yaştan olabiliyor.

Kurucu ve yöneticileri ile üyelerinden Gülbin Yılmaz ve Burak Özdil, Özgür Dönüşüm’ü IMPNews’e anlattı.

(Grubun yöneticileri, Özgür Dönüşüm'ün bir dayanışma sayfası olmasından kaynaklı sorularımızı ortak bir akılla yanıtladı. Bu sebeple yönetici ismi paylaşmıyoruz.)

Sayfa yöneticileri, içeriği bakımından uluslararası bir oluşum olan Özgür Dönüşüm için, “Örneklerini gördüğümüzde aynısının Ankara’da da olması gerektiğine inandık” diyor ve ekliyorlar: “İş arkadaşlarımızla başlayan grup dinamikliği sorunlara doğru çözümler bulmamızdan dolayı artan bir ivme ile büyüdü.”

‘Fikir, yaşamda yer buldu’

Özgür Dönüşüm’ün tüketim alışkanlığını değiştirmek ve tüketim çılgınlığına başka bir bakış açısı getirmek amacı ile kurulduğunu ifade eden sayfa yöneticileri, amacın sadece alım gücü düşük insanların ihtiyaçlarının karşılanması olmadığını söylüyor:  “Kullanılmayan malzemelerin el değiştirmesi, kullanacak kişiye aktarılması amaçlandı. Kişinin alım gücü olsa bile, para ödeyerek değil de dayanışma içerisinde, teklif usulü ile bir başkasına sunması ya da talep etmesi ana fikirdi. Yapılan çalışma içerisinde ana fikrin yaşamda yer bulduğu görüldü.”

Sayfanın isminin daha önce Freecycle olduğunu ifade eden yöneticiler, patent hakkı sorununun yaşanması nedeniyle Özgür Dönüşüm olarak değiştirildiğini ifade ediyor. Farklı şehirlerdeki benzer sayfaların da aynı kaygılarla isim değişikliği yaptığını belirten yöneticiler, bu sayfalarla isim benzerliği dışında bir bağlantılarının olmadığını söylüyor.

‘Paranın esaretini yok ediyoruz’

Özgür Dönüşüm’ün yöneticilerinin gönüllü bir çalışma yürüttüklerini ve herhangi bir maddi kaygıyla çalışmadıklarını aktaran sayfa yöneticileri, sayfada yönetici olabilmenin koşulları olarak şunları söylüyor: “Öncelikle vakit sorunun olmaması, sonrasında ise Özgür Dönüşüm ruhunun kavranmış olması gerekmektedir. Oldukça zor ve müşkül olan bu çalışmayı yürütmek için sosyal medyaya da hâkim olmak çok önemli. Sürekli teklif ve taleplerin takibini yapmak, grubu suiistimal etmek isteyen üyeleri tespit etmek zorundayız. Bu suiistimaller genel ahlaki kurallara uymayanlar olabildiği gibi gruptaki ürünleri maddi kazanç sağlamak üzere almak isteyenler de olabiliyor. Yönetici, tüm bunları takip etmek durumundadır. Özgür Dönüşüm’ün sisteme karşı devrimci bir duruşu olduğunu düşünenler ile vakti olan ve grup ruhunu kavramış her üye, açılan yönetici isteğine başvurup yönetici olabilir.”

Yöneticiler, Özgür Dönüşüm’de insanların, önceden sıradan eşyalarını elden çıkartmak için verdiğini ama artık bir bağ kurulduğu için, önemli ve anlamlı olduğunu düşündükleri eşyalarını daha uzun ömür sürmesi için de paylaştıklarını söylüyor.

Bencil yaşama itilen toplum üyelerinin grup sayesinde, dayanışma ve destek duygularını hatırladıklarını belirten sayfa yöneticileri, “İnsanlar yaşamda yalnız olmadıklarını ve kendisi gibi düşünen, çıkar gütmeden alan veya veren insanların var olduğunu görüyorlar. Dayatılan bencil yaşama karşı hep birlikte daha güçlü olunabileceğini kendi deneyimlerimizle yaşadık. Bu anlamda sevgi ve saygının hiç bir ötekileştirmeye yer vermeden, maddi bir çıkar söz konusu olmadan yapılan bu değişim dönüşümü çok önemsiyoruz. Anlamımız paranın esaretini yok edip yaşama yeni bir bakış açısı ile katkı sunmaktır” diyor.

‘Mağazadan önce Özgür Dönüşüm’ü ziyaret ediyorum’

Grup üyelerinden Gülbin Yılmaz bir hukuk bürosunda çalışıyor ve iki yıldan fazla bir süredir Özgür Dönüşüm’ü takip ediyor.

Gıda harici alışveriş yapmayı pek sevmediğini söyleyen Yılmaz, “Özgür Dönüşüm benim için öncelikle samimiyeti ifade eder. Ve tabi ki paylaşımı... Düşünsenize artık bir şey alacağım zaman mağazadan önce Özgür Dönüşüm sayfasını ziyaret eder oldum. Kısacası bana göre Özgür Dönüşüm tam anlamıyla özgürlük” şeklinde konuşuyor.  

Yılmaz grupta en hoşlandığı olayı, sokak hayvanları için düzenlenen barınak yapımı etkinliği olarak görüyor.

‘Özgür Dönüşüm paylaşmanın en güzel yanı’

Üye çokluğundan ve yanlış bilgilendirmeden kaynaklı belli problemler yaşandığını ama sayfa yöneticilerinin ellerinden geldiğince bu problemleri çözmeye çalıştığını söyleyen Yılmaz: “Aslında en büyük görev bize düşüyor. Doğru tanıtım. Doğru teklif ve talep” ifadesini kullanıyor.  

Bencil insanların Özgür Dönüşüm gibi bir ağı anlayabileceklerini düşünmediğini ifade eden Yılmaz, “Ama ne şans ki bencil insandan çok paylaşmayı seven insanlar daha fazla etrafımda. Özgür Dönüşüm paylaşmanın en güzel yanı” diyor.

‘Benliği değil, bizliği öğretiyor’

Grubun üyelerinden Burak Özdil ise, haftada birkaç gün gece kulübünde çalışıyor. Çalışmayı pek sevmediğini söyleyen Özdil, olabildiğince az çalışıp olabildiğince çok yaşamaya çalıştığını ve bu sebeple de Özgür Dönüşüm’ü hayatının tamamına yayıp alış veriş çılgınlığından uzak durduğunu söylüyor.

Özgür Dönüşüm’ün her şeyden önce ‘benliği’ değil ‘bizliği’ öğrettiğini söyleyen Özdil, grubun insanları paylaşmaya teşvik eden bir oluşum olduğunu, insanların unuttuğu veya hep aklında olup da nasıl yapacağını bilmediği paylaşımcılığı yeniden gün yüzüne çıkarttığını söylüyor.

‘Ne kadar çok gereksiz eşyamız olduğunu öğrendik’

“Grup, ne kadar çok gereksiz alış veriş yaptığımızı ve ne kadar çok gereksiz eşyaya sahip olduğumuzu da gözümüze soktu” diyen Özdil ekliyor: “Acaba gruba koyabilecek bir şeyimiz var mı diye eve bakınırken aslında evdeki eşyaların büyük çoğunluğunun gereksiz olduğunu gördük. Bu gereksizliği gördükçe daha az eşya almaya, alacaksak bile yenisini almadan önce dönüşümde var mı diye bakınmaya başladık. Ve genelde de bulduk. Almak yerine güzel insanlar bize hediye etti. Garip bir şekilde insanlar ikinci el eşya kullanmaktan, birilerinden bir şeyler istemekten çekinirken bu grup bunu da kırdı. İnsanlar önce ikinci el eşya kullanmanın garip veya ayıp bir şey olmadığını sonra da madem kullanmayan birisinde bundan var, neden gereksiz harcama yapayım ki, ondan isteyeyim demeyi kabullendi veya öğrendi.

‘Özgür Dönüşüm bir aile bağına dönüştü’

Ankara'da Özgür Dönüşüm’ün aynı zamanda bir aile bağına dönüştüğünü ve buradan tanıştıkları insanların hayatlarının çok büyük parçaları olduğunu söyleyen Özdil, “Grup çok güzel arkadaşlıklara, dostluklara sebep oldu” diyor.

Özdil, küçük bir şakayla gruptaki bir gerçekliğe de işaret ediyor: “Özgür Dönüşüm benim için beleş eşyayı ifade ediyor deyip bütün eleştiri oklarını çekeyim mi üzerime? Kovdurtayım mı kendimi gruptan? Yok, yok benim için öyle değil ama öyle görenler çıkıyor ara sıra. İşte burada da devreye muhteşem yönetici kadromuz giriyor. Buraya nerden geldim? Çünkü bazen ‘bu ne kardeşim ya her şeye kural koymuşsunuz’ diyenler çıkabiliyor. İşte o kurallar, burayı beleş eşya pazarı olarak gören kötü niyetli kişileri uzak tutmak için var. Yoksa özgürlüğü sizden öğrenecek değiliz demeyeceğim, illaki vardır öğreneceklerimiz.”

Grubun en güzel olayını, arkadaşlık ve dostluk ilişkileri olarak gören Özdil, aynı Gülçin Yılmaz gibi her yıl gerçekleşen hayvan barınak yapımını da çok önemli buluyor. Bir kadının sürekli oğlu adına kütüphaneler kurmasını ve ona verilen desteğinde çok hoş olduğunu söyleyen Şener, talip olduğu eşyalar kendisine verildiğinde de çok mutlu olduğunu ifade ediyor. (Gülüyor)

‘Özgür Dönüşüm, bir köprü görevi görüyor’

Bir başkasının hediyesini kafeden alan insanlar olduğunu öğrenince çok şaşırdığını belirten Özdil, bunun istisna olduğunu ve çözüldüğünü söylüyor. Özdil:  “Bir de verilecek hediyeyi almak için buluşma yerine gitmeyip, insanları bekletenler var. Gıcık oluyoruz size” ifadesini kullanıyor.

Bir insanın bilinçli olarak bencil bir yaşamı seçebileceğini ve şekillenmiş toplumu da kendi kafasına göre yorumlayıp toplumla olan ilişkisini ona göre ayarlayabileceğini söyleyen Özdil, “Buna diyecek bir şeyim yok. Yalnız, bencillikten uzak fakat kendi isteğinin dışında bencilliğe maruz bırakılmış bir kesim var. İşte bu kesimi yeniden topluma kazandırmakta Özgür Dönüşüm bir nevi köprü görevi görüyor ve daha kaynaşmış bir toplumun ilk adımlarını bir grup insan için de olsa atıyor” diyor.

(A.T.K)